|
فکر و اندیشه
یکی از ابزار موفقیت انسان تفکر و اندیشة سالم است. اگر انسان بخواهد رشد فکری پیدا کند باید فکر خود را در مسیر بالندگی و رشد، حرکت دهد، کسانی که انگیزة فرهنگی و علمی والائی دارند باید با ورزشهای مخصوصی، قدرت تفکر خود را بالا ببرند.
علی ـ علیه السلام ـ می‌فرماید: همانا فکر تو وسعت همه کارها را ندارد پس آن را برای کارهای مهم آزاد بگذار.[1]
و در روایت دیگر فرمودند: وقتی فکرت را بر تمام کارهایت مقدم بداری، آینده‌ات نیکو خواهد شد.[2]
فکر و اندیشه نیاز به مراقبت دارد و انسان باید سعی کند افکار خود را از آلودگیهای فکری پاک کند و قدرت اندیشه و تفکر را در مسائل زیربنائی به کار گیرد.
برای این کار تمرین بسیار لازم است تا فکر انسان از عوامل متفرق به سوی تفکر در مسائل اعتقادی عبادات و مطالعه به کار گرفته شود.
شرائط ورزش روحی، فکری
ورزشهای روحی و فکری باید تحت شرائط و برنامه‌های صحیح اجراء شوند تا آثار و نتیجة مثبت داشته باشند.
1. مکان ورزشی خلوت و بی‌سر و صدا باشد. 2. زمان هر تمرین حداقل 10 تا 20 دقیقه باشد.
3. زمان تمرین منظم باشد. 4. حداقل روزی یکبار تمرینها انجام شود.
5. تمرکز در تمرینها وجود داشته باشد.
ورزش تمرکز در مطالعه
یکی از مشکلات افراد در مطالعه، عدم تمرکز در مطالعه است. بسیاری از افراد هنگام مطالعه تمرکز ندارند و خیلی زود از آن خسته می‌شوند.
برای آن که در مطالعه تمرکز حاصل شود باید عوامل تفرقه در مطالعه را جستجو کرده و آنها را از بین برد.
عوامل تفرقة فکر
1. مشکلات ونارسائیها
مشکلات و نارسائیها می‌توانند عامل تفرقة فکر باشند و فکر انسان را به خود مشغول دارند. لذا باید مشکلات و نارسائیها را هنگام مطالعه فراموش نمائیم.
علی ـ علیه السلام ـ می‌فرماید:
کسی که بسیاری از امور را پشت سر نیندازد خوشی زندگیش مختل می‌شود.[3]
یکی از برخوردهای منطقی با مشکلات فراموش کردن آنهاست.
2. کسالت و تنبلی
یکی از عوامل تفرقه در مطالعه، کسالت وتنبلی است، هر کسی دارای این صفت باشد، نه تنها در مطالعه موفق نمی‌شود، بلکه در سایر کارهای خود نیز موفقیتی نخواهد داشت. در روایت می‌خوانیم:
بر تو باد پرهیز از سستی و بی‌حوصلگی. زیرا این دو مانع بهره برداری و سود تو از دنیا و آخرت خواهد شد.[4]
کسالت و تنبلی را باید با عزم و اراده از بین برد. علی ـ علیه السلام ـ می‌فرماید: با ارادة محکم به جنگ سستی‌ها بروید.[5]
3. آمال و آرزوهای معقول و غیر معقول
آمال و آرزوها چه معقول باشند یا غیرمعقول تلقی گردند، باعث تفرقة حواس انسان می‌شوند. از نظر شرع مقدس اسلام نیز آرزوها باید کوتاه و محدود و قابل دسترسی باشد و گرنه آفت دین و دنیا به شمار می رود.
امام صادق ـ علیه السلام ـ می‌فرمایند:
دنیا مانند آب دریاست، تشنه هر چه بیشتر از آن بنوشد، عطش او زیادتر می‌شود تا او را به هلاکت برساند.[6]
4. سروصداهای ناهنجار
یکی از عوامل تفرق حواس سر و صداست. مشکل آلودگی صوتی یکی از مشکلات فراگیر جامعه است. فردی که می‌خواهد مطالعه کند باید مکانی را برای مطالعه در نظر بگیرد که خالی از سرو صدا باشد.
5. اشتغالات فکری
یکی از عوامل تفرقة حواس، اشتغالات فکری بیش از حد می‌باشد. وقتی فکر انسان متفرق ومشغول باشد، نمی‌تواند در مطالعه تمرکز پیدا کند. لذا علی ـ علیه السلام ـ می‌فرماید:
همانا فکر تو وسعت همة کارها را ندارند و پس آن را برای کارهای مهم آزاد بگذار.[7]
6. خستگی
یکی از موانع مطالعه و تمرکز خستگی است. کسی که می‌خواهد کارهای فکری انجام دهد باید خود را بیش از اندازه خسته نکند. کارهای بدنی، فعالیتهای ورزشی سنگین که همراه با خستگی باشد با کارهایی فکری در تضاد می‌باشد.
7. اضطراب و نگرانی
اضطراب و نگرانی عامل تفرقة حواس و باعث عدم تمرکز در انسان است.[8]
8. شرایط نامناسب محیط
یکی از عوامل تفرقه فکر شرائط بد و نامناسب محیط مطالعه است.
سرد بودن زیاد مکان مطالعه، گرم بودن زیاد مکان مطالعه، کم یا زیاد بودن نور و عدم نور کافی، از شرائط نامناسب محیط مطالعه به شمار می‌رود.
ورزش تمرکز برای خوابیدن
یکی از مشکلات عصر حاضر، بدخوابی و کم خوابی است.[9] بسیاری از افراد. از دیر خوابیدن در هنگام شب گله دارند و برخی به داروهای خواب آور متوسل می‌شوند.
امّا بیدار خوابی را می‌توان با به دست آوردن تمرکز در هنگام خواب درمان کرد.
1. هر شب هنگام خواب چند دقیقه پیرامون کارهای روز خود فکر کنید و جهات مثبت و منفی آن را ارزیابی کنید.
2. عوامل گرایش به کارهای بد و عوامل گرایش به کارهای خوب را بررسی کنید. تصمیم بگیرید کارهای بد را تکرار نکنید و کارهای خوب را بیشتر انجام دهید.
3. دعاهای هنگام خواب را بخوانید.[10]
4. دو ساعت قبل از خوابیدن از خوردن غذاها و آشامیدنیهای مقوی پرهیز کنید.
5. بالش زیر سر را کوتاه انتخاب نمائید.
6. ازموادی که زائل کننده خواب هستند مثل چای و قهوه استفاده نکنید.
7. تنفس را از راه بینی انجام دهید.
8. اگر از خواب بیدار شدید، روی برنامه‌های جدید خود فکر کنید، کارهائی را که باید انجام دهید دسته بندی کرده و نسبت به زمان و مکان آن برنامه‌ریزی نمائید. این برنامه ریزی بر اساس واقعیات باشد.
9. پارچه‌ای روی دو چشم قرار دهید تا به تاریکی بیشتر کمک شود.
[1] . غرر الحکم، ص 252.
[2] . میزان الحکمه، ج 7، ص 539.
[3] . میزان الحکمه، ج 7، ص 268.
[4] . میزان الحکمه، ج 8، ص 393.
[5] . میزان الحکمه، ج 8، ص 395.
[6] . اصول کافی، ج 2، ص 136.
[7] . غرر الحکم، ص 352.
[8] . توضیح در کتاب اضطراب و نگرانی اثر دیگر مؤلف.
[9] . توضیح بیشتر را در کتاب تربیت فرزند اثر دیگر مؤلف مطالعه کنید.
[10] . توضیح این را در کتاب اخلاق در زندگی ج 1، اثر مؤلف مطالعه کنید. ")
| |
